Venhar Kur’an Evi Cumartesi sohbetlerinin bu haftaki konuşmacısı irfan Toker idi.
Günümüzün en temel konusunun iktisat olduğunu, iman edenler ve etmeyenlerin bu konu üzerinde çatıştığını belirtti.
Toker, bu çatışmanın temelinde çıkar ve menfaat uyuşmazlığının bulunduğunu, bu çatışma alanının iktisadi alan olduğunu söyledi.
Toker şunları anlattı: İktisadın Türkçe anlamı olsa olsa “geçim” olabilir. Konunun temel kavramları mal, metâ, hayır, rızık, arad, nimet, nasip, kısmet, zenginlik, ganimet (savaşlarda savaşmanın sonucunda elde edilir), fey (savaşmadan elde edilen ganimettir), faiz, para, altın-gümüş, cimrilik, ticaret, ücret vb.dir.
İktisat kavramı ile ilgili şu sorular sorulmalıdır:İslam’ın iktisat görüşü var mıdır? Günümüz Müslümanlarının ekonomiye bakışı nasıldır? Paranın dini imanı olmaz mı? İslam’da zengin-fakir ayrımı var mıdır? İslam’da kölelik var mıdır? Zengin-fakir ayrımı Allah’ın dilemesiyle midir? Rızkı Allah mı dağıtır, kullar mı? İslam’da eşitlik var mıdır? “Biri yer, biri bakar; kıyamet ondan kopar” sözü doğru mudur? Ekonomide adalet sağlanır mı? Yoksa ahirete mi bırakılır? İhtiyaçlar sınırsız mıdır? Patron kimdir? Çalışmak ibadet midir?
Konuyu daha iyi anlamak için kavramları bilmek gerekir. İktisat, başkasının payını vermektir. İslam dışında doğru iktisadi sistem yoktur. Aslında “İslam’ın iktisat görüşü” sözü de çok uygun değildir çünkü İslam’ın bizzat kendisi iktisattır. İktisadın en kestirme Türkçe anlamı ”orta yol” olabilir.
Kur’an Maide, 66’da bir iktisat tanımı öneriyor. İktisadı en iyi açıklayan bu ayettir.Mal kavramı: Sürekli meyl edilen, elden ele dolanan eriyen anlamındadır. Bu konuya en iyi örnek Tevbe suresinin 69. ayetidir. Mal ayrı, mülk ayrı kavramlardır. Mülk mal değildir; mülk insanların yönetilmesidir. Yönetimle ilgilidir mülk. Bunu en iyi açıklayan ayet Bakara suresinin 246-248. ayetleridir. Allah malı kötülemiyor. Malın kullanılışını kötülüyor.Nimet “iyi hayat” anlamındadır.
Ticaret bilgiye dayanmalıdır. İmam Ebu Hanife’den bir örnek: Ebu Hanife’ye “kumaşlarımı bu fiyata alır mısın?” diyen bir ihtiyar kadına, Ebu Hanife “Hayır, o fiyata almam!” der. Buna üzülen ve gitmeye hazırlanan kadına Ebu Hanife tekrar şöyle der: “Senin malını o fiyata almam çünkü senin kumaşların kaliteli; istediğin fiyatın çok üstünde değeri var, o değerinden alırım” der.
Cimrilik “esirgemek”tir. İstekleri esirgemektir. Bu konuda en iyi açıklamayı Nisa suresi, 37. ayet yapmaktadır. “”Bunlar cimrilik eden ve insanlara da cimriliği tavsiye eden, Allah’ın kendilerine lütfundan verdiğini gizleyen kimselerdir.
Biz, kafirler için alçaltıcı bir azap hazırladık.”Karz kredi, borç anlamındadır. Güzel bir borç demektir.İ
İrfan Toker konuşmasını farklı örneklerle ve açıklamalarla sürdürdü. Sohbet, soru ve cevaplarla devam etti.