14 Haziran 2025 - Cumartesi
  • Ana Sayfa
  • Künye
  • İletişim
Sık Kullanılanlara Ekle
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Venhar Haber
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Venhar Haber
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Ana Sayfa Makaleler

ADALETSİZLİK

Yazar: Sabri AYDIN
6 Ağustos 2018
Kategori: Makaleler
0 0
0
PaylaşTweetleWhatsapp ile GönderE-posta Gönder
Sabri Aydın
 
Şüphesiz Allah, adaleti, ihsanı, yakınlara vermeyi emreder; çirkin utanmazlıklardan (fahşadan), kötülüklerden ve zorbalıklardan sakındırır. Size öğüt vermektedir, umulur ki öğüt alıp düşünürsünüz. (16/90)
 
1. Adaletin takvayla bağlantısı
‘İğdilu huve akrabu littakva’(5/8) (Adil olun bu takvaya daha yakındır) ayeti takvalı olmanın adil olmaktan geçtiğini göstermektedir.

Gözü haramdan sakındırma konusunda değindiğimiz gibi nasıl ki, baktığımızda çoğu zaman ‘nefsimizle bakıyorsak’, insanlarla ilgili değerlendirmelerde de çoğu zaman ‘nefsimizle konuşuyoruz’. Bunun bilincinde olursak meseleye yaklaşırken insanlar hakkındaki konuşmalarımızı/değerlendirmelerimizi daha ince bir elekten geçirerek adaleti sağlayabiliriz.

Adalet daha çok kullar arası ilişkilerde sözkonusudur. Allah ile ilişkisi ise Allah’ın bu konudaki emri olması dolayısıyladır. Bir insana karşı adil olmamak Allah’ın emrini gözetmemek anlamına gelir. O kişiyi sevmeyebiliriz, fakat Allah’ın hatırına o kişiye adil davranamıyorsak bizim sadece o kişiyle değil aslında Allah ile de bir problemimiz var demektir. Mevzu başka insanlarla ilgili olsa bile. İnsanların çok kolay adaletsiz olabilmelerinin sebebi sorunun insanların haklarıyla ilgili olmasıdır. İnsan hemcinsine karşı saygı ve hürmeti beceremediği için nefsinin vesvesesiyle onu kendisine potansiyel rakip ve düşman gibi görebilmekte, bu nedenle hakkını hukukunu gözetmede zorlanmaktadır.

Buna karşın adaletli olmanın Allah ile bağlantılı bir mesele olduğu düşünülebilirse daha hassas olabiliriz. Dolayısıyla şöyle demek mümkündür: Kul hakkını çiğnemek(adaletsizlik yaparak) Allah’ın hakkını çiğnemektir. O kula değer vermesekte, onu sevmesekte, ona acımasakta, sırf Rabbimize değer verdiğimizden dolayı, sırf O’nun hatırı için adaleti gözetmeliyiz. Böyle bir yaklaşım tarzı nefsimizin eğilimini de dikkate almış olacağından uygulamaya konulması daha kolay olur. Bu şekilde nefisten o insanı sevmesini beklemeksizin sadece adil olmasını talep etmiş oluruz. Bu yükü nefis daha kolay kaldırır.
 
2. Kuran’da adaletle ilgili güçlü vurgular

„Ey iman edenler, Allah için hakkı ayakta tutanlar ve adaletle şahitlik yapanlar olunuz. Bir kavme olan kininiz, sizi adaletsizliğe sevketmesin. Adaletli olun, çünkü o, takvaya daha yakındır. Allah’tan korkun. Şüphesiz Allah, yaptıklarınızdan haberdardır. “(5/8)

Ayette bildirilen durum nefsin zorlandığı bir durumdur, çünkü kin, (haklı olduğu düşünülen) öfke, kıskançlık, çekememezlik çok güçlü duygulardır ve duygular beyni hükmü altına alabilirler.[1] Fakat bu güçlü duygulara rağmen insanlara adalet konusunda bir tolerans tanınmıyor, ne yapıp edip duygularımızı bastırmamız talep ediliyor. Bu durum bile adaletin Allah katında ne kadar önemsendiğini göstermektedir.

„Ey iman edenler, kendiniz, anne-babanız ve yakınlarınız aleyhine bile olsa, Allah için şahidler olarak adaleti ayakta tutun. (Onlar) ister zengin olsun, ister fakir olsun; çünkü Allah onlara daha yakındır. Öyleyse adaletten dönüp heva (tutkuları)nıza uymayın. Eğer dilinizi eğip büker (sözü geveler) ya da yüz çevirirseniz, şüphesiz Allah, yaptıklarınızdan haberi olandır.” (4/135)
Bu ayette adaletin nereye kadar uzanması gerektiğine dair bir uyarı var. Burada adaletin kalite standartı verilmektedir. En sevdiğimiz annemizin aleyhinde olsa bile adil olmamız istenmektedir. Adaletin Allah katında ne kadar önemli olduğu daha başka hangi misalle anlatılabilirdi? O halde biz de o nispette bu konuyu önemsemeliyiz.

„Yine bizim yarattıklarımızdan öyle bir topluluk vardır ki, hakka rehberlik ederler ve onunla adaleti yerine getirirler.” (7/181)
Ayet adaleti uygulayanların övgüye mazhar olacaklarını dile getiriyor. Biz de Allah katında övülenlerden olmak istiyorsak ‘adil’ sıfatını kazanmalıyız.

„Onlar, yalana kulak tutanlardır, haram yiyicilerdir. Sana gelirlerse aralarında hükmet veya onlardan yüz çevir. Eğer onlardan yüz çevirecek olursan, sana hiç bir şeyle kesin olarak zarar veremezler. Aralarında hükmedersen adaletle hükmet. Şüphesiz, Allah, adaletle hüküm yürütenleri sever.” (5/42)

Adaletin Allah sevgisini celbetmesi bu vasfı kazanmanın bizim için ne kadar cazip bir hedef olması gerektiğini gösterir.
 
3. Adalet nasıl sağlanır?

Adaletin gerçekleştirilebilmesi için şu yedi prensibe riayet şarttır.

1 İki tarafı dinleyip hüküm vermek

Hüküm vereceğimiz kişiler hakkında tarafların bütün delillerini görmek gerekmektedir. Bunun içine her iki tarafın hem iddialarını hem de suçlamalara verdikleri cevaplarını birlikte bilmek ve delillerine getirdikleri şahitleri(kişi, bilgi, belge) de dinlemek/mütalaa etmek girer.

2. Zannla hüküm vermemek

Bir hükme varırken hükmün içinde zannın bulunmadığından emin olduktan sonra hüküm verilmelidir.

3. Önyargısız olmak
Hükümde heva ve hevesi kullanmamak. Örnek olarak benim çocuğum haksız çıkmasın isteği/hevası/arzusu, benim sevdiğim bir arkadaş haksız çıkmasın arzusu.

Hükmümüzü nefsimizin önyargısının(sevgi/kin) akıl terazisini manipule etmemesine dikkat ederek vermeliyiz.

4.Kendin için istemediğin birşeyi başkasına yapmamak

Önyargısızlığımızı test etmenin bir ölçüsü olarak şu soruyu önce vicdanımızda cevaplandırmalıyız: ‘Ben o kişinin yerinde olsaydım bana da aynı hükmün verilmesinden razı olur muydum, ‘evet bu adil bir hüküm oldu’ der miydim? Böyle bir muameleyi ben nasıl algılardım?’ Bu tarz bir soru yöntemi mutlak bir ölçü olmamakla beraber, sadece karşı tarafa bilerek adaletsiz davranmamak için bir sigorta işlevi görür.

5.Beraati zimmet asıldır

Eğer suçlanan kişinin suçu kesin delillerle sabit olmadıysa, lehinde bir şüphe varsa, bu şüpheyi esas alarak onu yargılamamak, suçsuzluğunu esas almaktır. Çünkü kimse suçsuzluğunu ispatlamak zorunda değildir. Aksi takdirde herkes suçlu pozisyonuna düşebilir. Toplumda güven ve düzen kalmaz.

6.Hakim ciddiyetiyle hükmetmek

Bir kişiyi/gurubu değerlendirirken kendimizi mahkemede görev yapan cübbesini giymiş bir hakim pozisyonunda görmeliyiz. Düşünün ki, siz gerçekten meslekten hakimsiniz ve karşınıza bir dava geliyor. Bu davada hüküm verirken eminim insanların ezici çoğunluğu o resmiyetin icabı görevini adaletin bütün bu ilkelerine riayet ederek hüküm verirlerdi. Fakat aynı kişiler gündelik hayattaki hükümlerinde/hakimliklerinde aynı ciddiyeti ve sorumluluk duygusunu göstermezler. Çünkü onlara göre görev saati bitmiştir. Artık serbesttirler. Aslında ilahi nazarda halen görevde olduklarını unuturlar. O halde hayatın her safhasında hakim olduğumuzu hatırlamalıyız(yani sürekli hükümler verdiğimizi). Savcılığı nefsimiz yeteri kadar yapıyor zaten

7.Hiç kimseyi kayırmamak – Adalet vs. pragmatizm

Örneğin Hz. Peygamber döneminde asil bir ailenin çocuğu hırsızlık yapmıştı ve elinin kesilmesi gerekiyordu. Bu suçtan muaf tutulması için Usame b. Zeyd’i Peygamberimize aracı olarak göndermişlerdi. Bu ricanın karşısında Peygamberimizin verdiği meşhur cevabı hatırlayalım: ‘Hırsızlık yapan kızım Fatıma dahi olsa, elini keserdim.’ Ortada belirlenmiş bir suç varsa ve o suça belirlenmiş bir ceza varsa, bunun herkese eşit uygulanması gerekir ki, adalet tecelli edebilsin. Asil bir aileye mensup bir ferde herhangi bir sebepten dolayı farklı bir hükmün uygulanması adaletsizliğin ta kendisi olurdu. Tıpkı bunun gibi gurup, cemaat, parti ve devlet çıkarları adaletten ayrılmanın meşru bir gerekçesi olursa bunun önüne sınır koymak mümkün olmaz. Fertler de aynı ‘haktan’ yararlanmak istedikleri zaman buna kimse engel koyamaz. Böyle bir durumda adaleti ayakta tutmak mümkün olmaz. Allah’ın hükmü pragmatik gerekçelerle ayaklar altına alınmış olunur. Bugün zalimlerin zulümlerine göz yuman onları aktif destekleyenler bunu devlet çıkarlarından dolayı yapmaktadırlar. Gurup/cemaat çıkarından dolayı adaletsizliklere göz yumanların bu davranışlarının birincilerin davranışlarından esasta bir farkı yoktur. Arada sadece dozaj farkı vardır. Pragmatist davranış tarzlarını adaletin/hakkın önüne geçirirsek ipin ucunu bir daha toparlayamayız. Bu nedenle adaletle en çok çatışma içinde bulunan kavram pragmatizmdir. Burada asıl sorun ise pragmatizmin İslami gerekçelerle/gayelerle meşru bir davranış tarzına dönüşeceğine dair insanların bilinç altında var olan fakat ilmi delillerle kanıtlanamayan yanlış düşüncedir. Bu düşüncenin yanlışlığını anlamak için şu soruları sorabiliriz: Allah’ın adalet emrini gözardı etmeyi/askıya almayı gerektirebilecek/meşrulaştırabilecek İslami bir gerekçe bulunabilir mi? ‘Bu konuda eğer adil davranırsak İslam’ın şu meselesi zarar görür’ diyebileceğimiz bir durum olabilir mi? Yüce idealler uğruna yüce idealler çiğnenebilir mi? Böyle bir davranış tarzına Kuran’dan ve Sünnetten delil getirilebilir mi? İslami bir hükmün yine İslami bir gaye için ve Müslümanların lehine olur düşüncesiyle ihlal edildiği bir örnek var mıdır?

4. Ney adildir?

Adalet konusunda sorunların bir boyutu da fikir/ilim kaynaklıdır. Bazı durumlarda ilmi olarak adaletin ne olduğu hususunda anlaşmak zor olabilir. Böyle durumlarda bana göre adil olan sana göre adil olmayabilir. Dolayısıyla eğer varsa önce bu ilmi ihtilafın giderilmesi gerekir. Tabi kişiler bu durumu da istismar edip, kendi adaletsizliklerine aklileştirme yöntemleriyle ilmi ihtilaf süsü verebilirler, kendilerini temize çıkarabilmek için.

Sözgelimi her eşit muamele adalet değildir. Yaşlı bir insana bir çocuğa davrandığınız gibi eşit davranırsanız adaletsizlik yapmış olursunuz. Dolayısıyla hangi durumlarda eşit muamelenin adalet olmadığı konusunda önce hemfikir olunmalıdır. Bu konuda ortaya konulacak açıklamanın makul ve tatmin edici olması lazımdır ve taraflara önceden iletilmesi gereklidir. Herkes önceden hangi ölçülerle ölçüldüğünü bilmelidir. Belirlenen ilkenin sıhhati için burada yine şu soruyu kendimize sorabiliriz:  Kendi aleyhimde benzeri bir hüküm verilse bu ‘adaletsizlik değildir’ mi derdim?

5. Adil olmak için özetle
        1.Allah’tan korkmak
        2.Kişi hatırını Hakkın hatırına feda etmemek
        3.Aceleden hüküm vermemek
        4.Öfkeli iken hüküm vermemek
        5.Haksızlık karşısında intikam duygusuyla haksızlık yapmamak
        6.İki tarafı dinleyip hüküm vermek
        7.Konuyla ilgili bilgi bütünlüğünü sağlamak
        8.Delille (zanla,ipucuyla değil) hüküm vermek
        9.Adaleti ayakta tutma hassasiyetine sahip olmak
10. Galeyana (dolduruşa) gelmemek
11. Yakınları, akrabaları, kendi nefsimizi, arkadaşları, gurupları, liderleri vb. kayırmamak
Uygulama kararları:
1. Geçmişte somut olayları, kavgaları vb. hatırlayarak insanlar ve guruplarla ilgili adaletsizlik yaptım mı, adaletsiz değerlendirmelerde bulundum mu diye kendimizi sorgulamak.

2.   Bundan böyle insanlar ve guruplar hakkında daha fazla dikkat ederek Hakkın hatırını öncelemek ve nefsimizin o konudaki arzusunu ayaklar altına alamak suretiyle daha adaletli hüküm vermek.
 


[1] ‘Duygusal beynin düşünen beyni sarmalama ve hatta felç etme gücü vardır.'(Daniel Goleman)

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

VENHAR YAZARLARI

Ahmet DURMUŞ
Ahmet DURMUŞ

İslamsız Bayram Ruhsuz Kadavraya Benzer!

Yakup DÖĞER
Yakup DÖĞER

Modern Siyasete Meşruiyet Arayışları

Mehmed DURMUŞ
Mehmed DURMUŞ

'Makul Olmak' Kazandırır

Bünyamin ZERAN
Bünyamin ZERAN

Yine Yeniden ve Hep Bir Umutla Yaşamak

Mehmet Akif COŞKUN
Mehmet Akif COŞKUN

İp Gergin, Cambaz da

Şükrü HÜSEYİNOĞLU
Şükrü HÜSEYİNOĞLU

Gazze Ulusal Sınırların Kurbanıdır

Faruk KARAASLAN
Faruk KARAASLAN

Çeç

Erdal BAYRAKTAR
Erdal BAYRAKTAR

Teyakkuz Hali

Yazarın Diğer Yazıları

  • ‘Radikalizm’ İlletinden Arınmak
    17 Aralık 2018
  • Kuran Kıssalarında Siyasi Yöntem
    6 Ağustos 2018
  • SİYERDE İSLAMİ HAREKET
    6 Ağustos 2018
  • Siyer Felsefesi
    6 Ağustos 2018
  • CEMAATLERİN İKİ TEMEL EKSİKLİĞİ: TAKVA VE PROGRAM EKSİKLİĞİ
    6 Ağustos 2018
  • TEMEL PROBLEM: TIKANIKLIK SORUNUNU AŞMAK
    6 Ağustos 2018
  • DAVA ÇALIŞMALARI HAKKINDA SORULAR
    6 Ağustos 2018
  • Çok Okunan
  • Çok Yorumlanan
  • Son Eklenen
“İslam Güncellenmeli” Diyen Haham!

“İslam Güncellenmeli” Diyen Haham!

21 Şubat 2020
Cemal Granda:Atatürk’ün Uşağının Gizli Defteri

Cemal Granda:Atatürk’ün Uşağının Gizli Defteri

19 Ekim 2018
Türbanlı Anneler ve Seküler Kızları

Türbanlı Anneler ve Seküler Kızları

7 Aralık 2018
Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

30 Kasım 2018
Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Yenilendik !

Yenilendik !

Allah’sız Bir Adalet Anlayışı Adalet Getirmez

Allah’sız Bir Adalet Anlayışı Adalet Getirmez

Kardeşim Erkan İbretlik Bir Emanet

Kardeşim Erkan İbretlik Bir Emanet

Prof. Dr. İhsan Toker Bu Hafta Sonu İktibas’ta

Prof. Dr. İhsan Toker Bu Hafta Sonu İktibas’ta

13 Haziran 2025
Bâtılın Bitmeyen Konsilleri

Bâtılın Bitmeyen Konsilleri

8 Haziran 2025
İslamsız Bayram Ruhsuz Kadavraya Benzer!

İslamsız Bayram Ruhsuz Kadavraya Benzer!

6 Haziran 2025
Kurban Bayramımız Mübarek Olsun!

Kurban Bayramımız Mübarek Olsun!

6 Haziran 2025

Çeşitli ulusal/uluslararası basın yayın organlarından Müslümanlar’ın gündemini ilgilendirebilecek haberler iktibas eden ve Kur’an merkezli tevhidi bir din algısı oluşturabilmek için çeşitli makale, kavram, kıssa, video ve fotoğraf yayınlayan ve Nebevi bir duruş sergileme gayesinde olan bir web sitesidir.

Bizlere yönelteceğiniz eleştirilere açığız. Ancak alıntıladığımız her içerikteki düşünceye tam manasıyla katılmadan da yayımladığımız olmaktadır. Bu konuda anlayışınıza sığınırız…

Kategoriler

  • Venhar Yorum
  • Venhar Makaleler
  • Ne Okunur?
  • Ne İzlenir?
  • Kavramlar
  • Venhar Röportajlar
  • Öncü Şahsiyetler
  • Süreli İslami Yayınlar
  • Alıntı Söyleşi
  • Alıntı Makale
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Etkinlikler
  • Venhar Web TV
  • Fotoğrafların Dili
  • Duyurular

Yazarlar

  • Abdi KEÇELİ
  • Ahmet ALTINOK
  • Ahmet DURMUŞ
  • Arif BOTAN
  • Bünyamin ZERAN
  • Celal SANCAR
  • Dilek BUZ
  • Erdal BAYRAKTAR
  • Erdem ZERAN
  • Hasan BAKIRCI
  • Mehmed DURMUŞ
  • Mehmet Akif ÇOŞKUN
  • Sabri AYDIN
  • Şükrü HÜSEYİNOĞLU
  • Yakup DÖĞER

E-Posta Listemize Kaydolun!

E-Posta listemize kaydolarak öne çıkan makaleleri sürekli olarak takip edebilirsiniz.

*Lütfen gerçek hesaplar giriniz.

  • Ana Sayfa
  • Her Güne Bir Ayet
  • Yazarlarımız
  • Venhar Yorum Haber
  • Küçük Müslümanlar
  • Alıntılar
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Tavsiyelerimiz Var
  • Kavramlar
  • Röportajlar
  • Venhar Web TV
  • Fotoğrafların Dili
  • Duyurular
  • Künye
  • İletişim

© 2021 Venhar Haber – Rabbi için namaz kılan ve dik duran bir nesile…

Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar

© 2021 Venhar Haber – Rabbi için namaz kılan ve dik duran bir nesile…

Hoşgeldiniz!

Hesabınıza aşağıdaki bölümden giriş yapabilirsiniz

Şifremi unuttum?

Şifrenizi kurtarın

Şifrenizi sıfırlamak için kullanıcı adı veya e-posta adresinizi girin.

Giriş

Add New Playlist