24 Mayıs 2025 - Cumartesi
  • Ana Sayfa
  • Künye
  • İletişim
Sık Kullanılanlara Ekle
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Venhar Haber
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Venhar Haber
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Ana Sayfa Tavsiyelerimiz Var Ne Okunur?

İnsanın Dört Zindanı

Ahsen Şener kardeşimiz, Ali Şeriati'nin "İnsanın Dört Zindanını" kritik ediyor.

Yazar: Venhar Haber
16 Şubat 2016
Kategori: Ne Okunur?
0 0
0
İnsanın Dört Zindanı
PaylaşTweetleWhatsapp ile GönderE-posta Gönder

 İlk olarak Ali Şeriati, insanı ve toplumu değiştirmek istiyorsak insan nedir sorusunun üzerine düşünmeliyiz diye vurgulamaktadır. Var olan ve var olagelmiş ideolojilerin hiçbirinin insanın ne olduğuna dair kesin cevapları yoktur. Halbuki toplumu ve insanı konu alan bu ideolojilerin anlaması gereken; insan yaşamının en büyük sorununun bizzat insan olduğudur. Onlar gerçekten insanı tanımaya, çözümlemeye çalışmamaktadır diyor yazar özetle. İnsanı eğitmek ve ona bir şeyler öğretmekten bahsetmek için insanın neden burada olduğunu ve en başta kim olduğunu çözümlemeliyiz. Bu noktada Kur’an’da bizler için insan ve beşer diye iki farklı kavram kullanılmaktadır. Beşer, varlıkların gelişim süreci sonucunda yeryüzüne gelmiş bulunan, bugün de yaşamakta olan iki ayaklı canlıdır. İnsan, olağan-dışı ve üstün bir varlıktır. Beşer, biyoloji konusu iken; insan, şairin ve filozofun konusudur. Beşer doğanın bir mensubudur ve değişmez bir tanımı vardır fakat insan olmak bir süreçtir. İnsan olmak erişilecek bir makamdır. Beşer olarak doğup insan olarak ölebiliriz. Beşer aslında bizim fizyolojik yapımızın ta kendisidir. İnsan olma süreci ise yazara göre üç özellikle başlamaktadır: Birincisi, bilinçli öz varlığının bilincinde olmak, ikincisi seçme yeteneğine sahip olmak ve sonuncusu yaratıcı, üretici özelliğine sahip olmaktır. İnsan, bu üç özelliği fark edebildiği, uygulayabildiği kadar insandır.

İnsanın var olması ile ilgili Descartes: “Düşünüyorum öyleyse varım.” demiştir. Gide ise “ Duyumsuyorum öyleyse varım.” Derken, Albert Camus: “Başkaldırıyorum öyleyse varım.” demiştir.

Yazar üç var oluş fikrine de katılırken, birinci sırada başkaldırmanın esas olduğunu söylemektedir. Bu konuda yazar İslami anlamda farklı bir yorumda bulunmaktadır. Adem’in cennette -ki bunun vaad edilen değil güzel, nimetlerin olduğu bir bahçe olarak inandığını özellikle belirtmektedir. (Müfessirlerin bir kısmı da bu konuda Şeriati gibi düşünmektedir)- başkaldırmadığı sürece insan değil bir melek olduğunu iddia etmektedir. Daha sonra insan olan Adem’in isyan edip yasak meyveden yiyerek aklını ve iradesini kullandığını, böylece sadece tüketmeye yönelik oluşturulmuş güzel bahçeden kovulduğunu söylemektedir. Aslında yazarın asıl kastetmek istediği fikrimce insan olmanın benliğini ortaya koymakla, irademizi kullanmakla ya da seçim yapmakla başladığıdır. Hz Adem’in de seçim yaptığı ve insan olma makamına o anda ulaştığını söylüyor. (Yanlış-doğrudan ziyade olay odaklı yorumluyor). Devamında insanın doğa içinde kendi yaşamının sorumluluğunu üstlendiğini söylemektedir. Bu devrede işin içinde bilinçliliğin en önemli hususlardan biri olduğunu vurguluyor. Başından beri bilinçsizce yapılmış bir ibadetten çok en başta düşünmüş ve baş kaldırma bilincine ulaştıktan sonra ibadet etmeyi seçmiş olan bir insanın, iradi bir itaate sahip olduğunu söylemektedir. Çünkü ‘ben topluma ya da belli bir düzene karşı çıkıyorum buna baş kaldırıyorum ve bunu yadsıyorum ve yerine başka bir şeyi seçebiliyorum’ demesidir insanı insan yapan. İnsan olma sürecinde değindiği üç özelliği tek tek açıklamak gerekirse; benlik bilincinin insanın kendi öz yapısını, niteliğini ve yaratılışını, doğanın öz yapısını, niteliğini ve yaratılışını ve son olarak bu ikisinin niteliğini ve ilişkisini algılamasıdır.

İkinci özellik seçme yeteneğidir. Biz insan olarak hayvanlar gibi içgüdülerimizin esiri değilizdir. Hayvanların içgüdüleri onlardan belli bir zamanda bir şey ister ve onlar da buna uymaya mahkûmdur. Yapmama gibi bir alternatifleri yoktur fakat insan öyle değildir isterse baş kaldırabilir. Mesela kendini koruma ve sevme içgüdüsüne karşı gelerek intihar edebilir. Seçmek bizim elimizdedir.
Üçüncü özellik ise yaratıcılıktır. Yaratıcılığın ilk ayağı kuruculuktur. İnsan doğa ile yetinemez ve doğada olmayan şeylere gereksinim duyar. İhtiyaçlar doğrultusunda da üretimi başlar. Mesela biri dama çıkıp uçmak istiyorsa önce dama çıkmak için bir merdiven yapar, üretir. Sonra doğası gereği kanatları olmadığı için kendisine kanat yapmak için uğraşır; daha sonra geliştirerek uçağı icat eder ve sonra roket vs şeklinde her seferinde daha da geliştirir. Her seferinde daha da yaratıcılığını arttırır.

Yaratıcılığın ikinci ayağı ise sanattır. İnsan sanat ile doğada gördüğü eksiklikleri tamamlar, hayal gücünü ortaya koyar, doğada olmayanı değiştirir, yenilikler katar. Bu bağlamda insanın iki yaratıcılık özelliği de çok önemlidir. Bu hususlar konusunda yazar, çağdaş ideolojilerin insanları tutsaklaştırıp sınırlandırdıklarını söylemektedir. Marksizm’in insanı madde ile sınırlandırmasını, natüralizmin insanın seçme ve yaratıcılık gibi iki temel özgürlük alanını kısıtladığını, varoluşçuluğun bunlardan biraz daha insanı özgürleştirmeye çalıştığını fakat onun da insanı aslında doğa ve madde alanında sınırlı bir varlıktan ibaret saydığını anlatmaktadır. Halbuki Şeriati’ye göre insan var, olur daha sonra niteliğini kendi seçer. Bunu kısaca bir örnekle anlatmaktadır. Bir marangoza, sandalye yapabilir misin dediğimizde aklımızda dört ayağı olan oturacağımız bir eşya canlanır. Yani sandalye var olmadan önce niteliği vardır ve insan haricinde doğadaki her şey böyledir. Fakat insan var olur ve sonra ne olacağına kendi karar verir. İyiliğe mi kötülüğe mi hizmet edeceğini daha sonra seçer. Allah varlığımızı vermiştir ancak mahiyetimizi seçmekte bizi özgür bırakmıştır. Yine burada fütürizmden örneklerle bu akımda insanın hiçbir alanda özgür bırakılmadığını, seçme yeteneğinin yine kısıtlandığını hatta yok sayıldığını anlatmaktadır.

Sonrasında da, kitabın ismine konu olan dört zindandan bahsediyor. Yazar insan hayatındaki birinci ve en köklü zindanınhistorizm (tarihselcilik) olduğunu düşünüyor. Historizm, “beni tarihim var ediyor” demektir. Historizmi benimseyenler eğer ben İran’da değil de, İngiltere’de doğmuş olsaydım daha farklı biri olurdum diye savunmaktadırlar. Burada bakıldığında iki farklı kişilik söz konusudur; bu da sizin siz olmadığınızın ispatıdır. Çünkü kişiliğimi ve nasıl olacağımı ben seçmemişimdir, ben yokumdur ve ben tarihimden dolayı böyleyimdir. Tarihim dilimi de dinimi de seçmiştir. Tarihimin bulunduğu topluluk hangi dine mensupsa ben de buna mensup olmak zorunda kalmışımdır. Benim seçme hakkım yoktur diye düşünmekte inanmaktadırlar. Cildlerinin rengini doğanın vermesi gibi ruhlarının rengini de tarihin verdiğine inanmaktadırlar. Peki, insan bu tarih zindanından nasıl kurtulabilir ve varlığını keşfedebilir? İnsan tarih bilimi ve tarih felsefesi ile tarihin akışına egemen olan kanunları kavrayabilir ve bunların ne gibi etkenleri olduğunu çözümleyebilir. Bu sayede tarihteki süreçte birinci kademede iken altıncı kademeye kadar ulaşabilir. Eskiden durum böyle olamazken, çağdaş insan bunu algılayabilir ve seçme hakkının olduğunu fark edebilir. Bir çok kavim görüyoruz ki göçebe boylar halinde iken bu süreçleri fark ederek seçim yapmış ve burjuvazinin ötesinde bir aşamaya geçebilmiştir. Demek ki çağdaş insan bu zindandan farkındalık ile kurtulmayı başarabilir ve başardığı zamanlar da olmuştur.

İkinci zindan sosyolojizmdir.  Sosyolojizm anlayışında da yine ben yoktur, beni oluşturan toplumdur. Ben para düşkünü isem, burjuva sisteminde doğduğum içindir. Kötü olmuş isem yine bunu seçen toplumumdur. Ya da eğer toplum dinsizlik ve dindarlık arasında kalmışsa sen yine hangi tarafın baskısı altında kalmış, hangi tarafın etkisini benimsemişsen onu seçersin. Aslında seçen yine sen değilsindir şeklinde savunmaktadırlar. Fakat insan seçme yeteneğine sahip değilse insan olabilir mi? Bu zindandan geçmişteki insanlar çok da kolay kurtulamamış ve toplumlarının gerektirdiği ölçüde kendilerini geliştirmişlerdir. Fakat günümüzde çağdaş insanın toplum-bilim ’in geliştiği ve yaygınlaştığı ölçüde, toplumsal ilişkilerin ve sınıfsal ilişkilerin kavrandığı ölçüde toplumun ürünü olan insanlar toplumu biçimlendiren konumuna gelmektedirler. Artık çağdaş insan toplumda baş kaldırılabilir, sistemi değiştirebilir, seçebilir ve yerine yenisini koyabilir. Bakıldığında günümüzde bu zindan da aşılmaya başlanmıştır. Toplumun bir aracı olmaktan çıkıp öz benliğine ulaşmayı başarmıştır.

Üçüncü zindan biyolojizmdir. Bu fikir yapısı insanın fizyolojik ve ruhsal yapısı neyse ona göre hareket ettiğini ileri sürer. Örneğin cömert birine minnet etmeniz gerekmez çünkü bu onun doğasının gereğidir. Kendi seçtiği için cömert değildir, biyolojik yapısı öyledir. Yine biyolojizm ile bağlantılı olarak natüralizm de bunu söyler. İnsan doğanın etkisindedir ve bunu aşamaz diye yorumlamaktadırlar. Bu ortak bir zihin yapısını oluşturan iki zindandan çağdaş insan teknoloji ile kurtulmayı başarmıştır. Teknoloji ile biyolojik yapının ve doğanın esaretinden kurtulmaya başlamışızdır. Eskiden ırmak kıyısında yaşamak zorunda olan ve çölde yaşamakta zorlanan insanlık artık çölde sanayi uygarlığı kurabilmektedir. Doğayı tanımak ve bilim, insan hayatına birçok kolaylıklar sağlamış, onu bu zindandan kurtarmış, kendisi olabilmesine yardımcı olmuştur. Örneğin önceden insanlar yiyecek ve giyim ihtiyaçlarını karşılamak için üretime günde on-on iki saatlik bir zaman ayırıyorlarken, günümüzde teknoloji sayesinde bu bir saate kadar düşmüştür. Öyleyse bu zindandan teknik ve bilim yardımı ile çağdaş insan yine kurtulmaya başlamıştır. Yazar ilk üç zindanı zindan olarak anlatırken üçüne de ayrı ayrı katıldığını da belirtmektedir fakat o bunların tek etken olamayacağını ve bizim seçme hakkımızı elimizden alacak düzeyde olamayacağını düşünmektedir. Sonuncu zindanı yazar en kötüsü olarak tanımlamaktadır. İnsan ilk üç zindandan bir şekilde kurtulmaya başarmışsa da sonuncu zindandan henüz kurtulamamıştır. Bu yüzden çağdaş insan hala tutsaktır. Bağlarından kopamamış özgür kalamamıştır.

Sonuncu zindan ‘kendim’dir. İnsan bu zindana karşı günümüzde eski çağlara göre daha bile fazla tutsak kalmıştır. Bu zindan karşısında çok büyük bir acizlik içerisindedir. İnsan çağımızda ilk üç zindanda kurtulduktan sonra boşluk duygusunun bunalımına düşmektedir. Çünkü özgür değildir. Bu zindandan kurtulmak zordur. Diğer üç zindanın beni çerçeveleyen duvarları vardı ve bunun bilincine varabiliyor, yıkabiliyordum fakat bu zindanı kendimle birlikte taşıyorum. Bu zindanla tutsağı birleştirmektir. Bunun çözümü ise aşktır. Bu aşkı yazar tasavvufi anlamda kullanmadığını belirterek tanımlıyor; aşk, muktedir bir güçtür. Hesapçı ve oportünist akıldan yüce bir güç gerekir ki benliğimdeki ben kendini ifade etsin, fark etmemi sağlasın. Çünkü çağdaş insan bunu yakalayamadığı için sürekli kendine dünyada maddi hedefler koymakta ve buna ulaştığında da büyük bir boşluk hissine kapılmaktadır. Yazar burada mantığın ya da mantıksızlığın tartışılamayacağını, bunun tamamen mantık dışı bir şey olduğunu vurgulamaktadır. Örneğin yalan söylemiyorsam bu bana da yalan söylenmesin diyedir. Bu yarar düşüncesi içinde belirlenmiş bir ahlaktır ve mantık içinde ola gelmiştir. Fakat ben yalan söylememek için yalan söylemiyorsam ve bu benim zararıma da olsa böyle yapıyorsam, hiçbir karşılık beklemiyor ve doğruyu mahvoluşum pahasına söylüyorsam burada işte ben ortaya çıkmıştır. Dördüncü zindandan kurtulan iman ve aşk ile insan olmayı başaran kişinin bu olduğunu vurguluyor yazar. Bu dördüncü zindandan kurtulan insan kendini feda etmektedir ve böylece isar aşamasına ulaşmaktadır. İsar öyle bir aşamadır ki, insan başkasını kendine üstün tutabilir hatta kendini, malını bu uğurda feda edebilir. Kısacası insan dördüncü zindandan ancak din ile aşk ile kurtulabilir.
Ahsen Şener

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

VENHAR YAZARLARI

Bünyamin ZERAN
Bünyamin ZERAN

Yine Yeniden ve Hep Bir Umutla Yaşamak

Mehmet Akif COŞKUN
Mehmet Akif COŞKUN

İp Gergin, Cambaz da

Şükrü HÜSEYİNOĞLU
Şükrü HÜSEYİNOĞLU

Gazze Ulusal Sınırların Kurbanıdır

Ahmet DURMUŞ
Ahmet DURMUŞ

Bir Toplumu Dışarıdaki Değil İçerideki Düşman Yıkar

Mehmed DURMUŞ
Mehmed DURMUŞ

Düşmanı Kahretmenin Yolu

Yakup DÖĞER
Yakup DÖĞER

Filibeli Ahmed Hilmi'de Avrupa Siyaset ve Medeniyeti

Faruk KARAASLAN
Faruk KARAASLAN

Çeç

Erdal BAYRAKTAR
Erdal BAYRAKTAR

Teyakkuz Hali

Yazarın Diğer Yazıları

  • G. Birikim: Gazze’ye Yardım Edecektik!
    24 Mayıs 2025
  • Elias Rodriguez: Bizler -Bunun Olmasına İzin Verenler- Filistinlilerin Affını Asla Hak Etmeyeceğiz!
    23 Mayıs 2025
  • Siz Kiminle Müttefiksiniz?
    23 Mayıs 2025
  • Trump’ın Soytarıları Efendilerini Kutsadılar
    19 Mayıs 2025
  • Nekbe’nin 77. Yıl Dönümünde
    15 Mayıs 2025
  • Mehmet Akif Koç, Cumartesi Günü İktibas’ta
    15 Mayıs 2025
  • “Baas Darbesinden PYD/PKK’ya Suriye Kürtleri” Kitabı Üzerine
    13 Mayıs 2025
  • Çok Okunan
  • Çok Yorumlanan
  • Son Eklenen
“İslam Güncellenmeli” Diyen Haham!

“İslam Güncellenmeli” Diyen Haham!

21 Şubat 2020
Cemal Granda:Atatürk’ün Uşağının Gizli Defteri

Cemal Granda:Atatürk’ün Uşağının Gizli Defteri

19 Ekim 2018
Türbanlı Anneler ve Seküler Kızları

Türbanlı Anneler ve Seküler Kızları

7 Aralık 2018
Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

30 Kasım 2018
Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Yenilendik !

Yenilendik !

Allah’sız Bir Adalet Anlayışı Adalet Getirmez

Allah’sız Bir Adalet Anlayışı Adalet Getirmez

Kardeşim Erkan İbretlik Bir Emanet

Kardeşim Erkan İbretlik Bir Emanet

G. Birikim: Gazze’ye Yardım Edecektik!

G. Birikim: Gazze’ye Yardım Edecektik!

24 Mayıs 2025
Elias Rodriguez: Bizler -Bunun Olmasına İzin Verenler- Filistinlilerin Affını Asla Hak Etmeyeceğiz!

Elias Rodriguez: Bizler -Bunun Olmasına İzin Verenler- Filistinlilerin Affını Asla Hak Etmeyeceğiz!

23 Mayıs 2025
Siz Kiminle Müttefiksiniz?

Siz Kiminle Müttefiksiniz?

23 Mayıs 2025
Yine Yeniden ve Hep Bir Umutla Yaşamak

Yine Yeniden ve Hep Bir Umutla Yaşamak

19 Mayıs 2025

Çeşitli ulusal/uluslararası basın yayın organlarından Müslümanlar’ın gündemini ilgilendirebilecek haberler iktibas eden ve Kur’an merkezli tevhidi bir din algısı oluşturabilmek için çeşitli makale, kavram, kıssa, video ve fotoğraf yayınlayan ve Nebevi bir duruş sergileme gayesinde olan bir web sitesidir.

Bizlere yönelteceğiniz eleştirilere açığız. Ancak alıntıladığımız her içerikteki düşünceye tam manasıyla katılmadan da yayımladığımız olmaktadır. Bu konuda anlayışınıza sığınırız…

Kategoriler

  • Venhar Yorum
  • Venhar Makaleler
  • Ne Okunur?
  • Ne İzlenir?
  • Kavramlar
  • Venhar Röportajlar
  • Öncü Şahsiyetler
  • Süreli İslami Yayınlar
  • Alıntı Söyleşi
  • Alıntı Makale
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Etkinlikler
  • Venhar Web TV
  • Fotoğrafların Dili
  • Duyurular

Yazarlar

  • Abdi KEÇELİ
  • Ahmet ALTINOK
  • Ahmet DURMUŞ
  • Arif BOTAN
  • Bünyamin ZERAN
  • Celal SANCAR
  • Dilek BUZ
  • Erdal BAYRAKTAR
  • Erdem ZERAN
  • Hasan BAKIRCI
  • Mehmed DURMUŞ
  • Mehmet Akif ÇOŞKUN
  • Sabri AYDIN
  • Şükrü HÜSEYİNOĞLU
  • Yakup DÖĞER

E-Posta Listemize Kaydolun!

E-Posta listemize kaydolarak öne çıkan makaleleri sürekli olarak takip edebilirsiniz.

*Lütfen gerçek hesaplar giriniz.

  • Ana Sayfa
  • Her Güne Bir Ayet
  • Yazarlarımız
  • Venhar Yorum Haber
  • Küçük Müslümanlar
  • Alıntılar
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Tavsiyelerimiz Var
  • Kavramlar
  • Röportajlar
  • Venhar Web TV
  • Fotoğrafların Dili
  • Duyurular
  • Künye
  • İletişim

© 2021 Venhar Haber – Rabbi için namaz kılan ve dik duran bir nesile…

Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar

© 2021 Venhar Haber – Rabbi için namaz kılan ve dik duran bir nesile…

Hoşgeldiniz!

Hesabınıza aşağıdaki bölümden giriş yapabilirsiniz

Şifremi unuttum?

Şifrenizi kurtarın

Şifrenizi sıfırlamak için kullanıcı adı veya e-posta adresinizi girin.

Giriş

Add New Playlist