Bir hayatı yaşıyoruz. Başlangıç yaptığımız o ilk günden itibaren bir yol üzereyiz. Hayat ve yol birbirinin özdeşi. Hayatı anlamlandıran ve giderek süreklilik kazandıran insanın güzellikleridir. Kendi olabilme ve bunu her geçen gün daha değerli kılma çabası ve onun sonucunda geriye kalanlardır.
Her dönemin kendine göre zorlukları var. Zorlukları, çileleri ve tabiî kolaylıkları da olan. Hayat hep aynı devam etmez. Normal seyrederken farklı bir duruma dönüşebilir.
İnsan sürekli bir sınav ve sınanma ile yüz yüzedir. Sınanma hayatın, yaşanmışların ve yaşanacakların doğası. İnsan önce kendisiyle yüzleşir. Kendisini anlamaya ve bilmeye bakar. Kimi zaman bunun farkında bile olmayabilir. Tek düze bir hayat yaşanır ve yola devam edilir.
Kendimizle olduğu gibi, çevremizle, doğayla, insanla da yüz yüzeyiz. Her adımımız bizi ileri doğru götürür. Yürüdüğümüz yolda, yapıp ettiklerimiz kalacak. Bunlar bizim iyiliklerimiz, güzelliklerimiz, hayırlarımız olduğu gibi kötülüklerimiz, çirkinliklerimiz ve şer diye bileceğimiz hâl ve davranışlarımız da olabilir.
İnsanların yapıp ettiklerinin bedelinin bedelini öyle ya da böyle öderler. Hayat bu dünyadan ibaret değil. İnansın ya da inanmasın ölümlü olan hayat insan sürekli kendisiyle olan sorularla yüzleşir. Sorular da insanın gerçeği. Doğumun olduğu gibi ölümün de gerçek olduğu bir hayat yaşanmışlıklar ve yaşanacakların olması gerçeği. İnsan öteye inanmasa bile olması gerektiği düşüncesindedir. Ömrün bir yerde bitmesini hiçbir insan dilemez. İnsan son nefesine kadar yaşamak için direnir. Direnir ama günü gelince ruhunu hakikat âlemine teslim eder ve asıl yolculuğuna orada devam eder.
İnsanın en çok hayırla anılacağı hâl ve davranışlarının güzellikleridir. Merhameti, sevgisi, şefkati, adaleti, vericiliği gibi niceleri. Bunlar bir insanın veda zamanında bile asla unutulmaz. Kabri başında hayırla anılmasına vesile olur.
Bir insan için hayırlı olanı da budur.
Olumsuzluklar üzerinde yürümek veya düşünmek insanı karamsarlığa sürükler. Oysa hayatı anlamlı kılmak, kendi kendisini de memnun edecek hâl ve davranışların hayatın ilkesi hâle gelmesidir. Bununla yaşamak insanı gönlen rahat ve huzurlu eder.
İnsanın hayırla ve güzelliklerle anılması insan teki için en hayırlı olanı. Bunlar ne olursa olsun “sadaka-i cariye” diye nitelenen güzelliklerin bir özeti ve toplamıdır. İnsan bu dünyaya veda ettikten sonra da yapıp ettikleri ona katkı sunmaya devam eder. İster iyilikler ve güzellikler olsun isterse olumsuzlukları olsun.
İnsanın hayat tartısı kendisidir ve kendi kendisi bunu sağlar.
İyi ve güzel insanlar kötülüklerden, çirkinliklerden, yanlışlardan sakınmaya bakarlar. Bilirler ki üzerlerine bulaşan olumsuzluklar bir kir olarak orada kalır. Onlardan arınması hem zaman ister hem de insanı yorar.
Hayatın belli evreleri var. Bunlar sırayla yaşanıyor. Çocukluktan gençliğe, orta yaşa ve yaşlılığa doğru. Her dönemin kendi özgü güzellikleri olur. Bunu da hakkıyla yaşamayı bilenler içindir. Savruk yaşamak tüketir. Çünkü bu hayat tarzı tükenir, geride bir şey kalmaz. Belli yaş ve zamana erilince boş geçen zamanını bir kazanımı ve dönüşü olmaz. Geçen geçer, giden gider, önünde yaşanacaklar kalır.
İnsanın uyanışı kendisinin farkına vardığı andır. O zaman artık geç kalınmış olmaz. En azından kalan hayatı anlamlandırmak için çaba harcanır. Geçmiş üzerine yerinmek ağıt yakmak da yarar sağlamaz. Bunun acısı yaşanır ama yaşanmayacak bir fırsat önünde durur.
Kalan hayatta atılacak her hayırlı ve güzel adımın iz bırakması sağlanabilir.
Bu zor gibi görünebilir ama önemli olan zoru aşmadır. Kalan hayatı güzelleştirmektir. İnsana sevgi ve merhamet yüklü bir iz bırakmak en hayırlı olanıdır.
Ali Haydar Haksal/Milli Gazete
