İslâm dünyasının çeşitli noktalarını kapsayan yurtdışı seyahatlerime ilaveten, Türkiye içinde de -vaktim müsait olduğu ölçüde- konferans, söyleşi ve imza günlerine katılmaya çalışıyorum. Farklı şehirlerde -ekseriyeti gençlerden oluşan- birbirinden farklı kitlelerle buluşurken, yaşadığım ülkenin kılcal damarlarına ve sosyal katmanlarına nüfuz etmeye başlama hissi, bütün yorgunluklarımı unutturuyor bana. Sınırlarımızın dışında kalan Müslümanların ahvalini konuşurken aslında kendi kendimizden bahsediyor olduğumuzu fark etmek ise, hasbihal denen hasbî iletişimin en büyük bereketlerinden…
Doğudan batıya, güneyden kuzeye, üniversitelerden vakıf ve derneklere, öğrenci yurtlarından özel sohbet halkalarına Türkiye’yi adımlarken, muhataplarımın bakışlarından, sözlerinden (hatta bazen susuşlarından) ve yorumlarından, ilgilerin ve dikkatlerin şu beş noktada toplandığını tespit ettim.
– Tutarlılık
Gençler, karşılarında konuşan kişide, bilgiden çok tutarlılık ve ahlâkî istikamet arıyor. Söylediğine acaba kendisi riayet ediyor mu? Yasakladığı şeyden, kendisi de kaçınabiliyor mu? Tavsiye ettiğini yapıyor mu? Müslümanda bulunması gereken erdemleri liste halinde sayan bir konuşmacı, özel hayatında bunların kaçına sahip? Dilinden tevazu düşmeyen bir hatip, insanlarla ilişkilerinde nerede konumlanıyor? Sorular uzayıp gidiyor… Konuşmacı fark etse de etmese de, ağırlandığı yerlerde aynı zamanda tartıya çıkmış oluyor. Sınavını güzelce veremeyenlerin sözlerindeki tesir de kayboluyor.
– İçtenlik
Gençler, tepeden inme direktiflere ve didaktik nutuklara doymuşlar. İçtenlik ve sadelik, muhatapta aranan temel vasıflar. Lafı eğip-bükmeden, lüzumsuz söz sanatlarına dalmadan, dinleyicilere “sürekli mesaj” verme kaygısına saplanmadan, rahat ve gönülden bir anlatım en iyisi. Kitleye sirayet eden şey kâl’den (söz) çok, hâl. Dolayısıyla, konuşma yoluyla insanlarla temas kurarken, sözlerle anlatılanın çok ötesinde bir iletişim kanalının daha açıldığını ve gönüllerin esas olarak buraya odaklandığını fark edebilmek gerek.
– Karşılıklı iletişim
Yukarıdaki hususla bağlantılı olarak, “monolog” şeklinde kurgulanmış düz ve kuru konuşmalar yerine, soru-cevaplı hasbihaller ve karşılıklı tecrübe paylaşımı daha kıymetli bulunuyor. Gençler, takip ettikleri yazar veya kanaat önderini zaten okudukları ve izledikleri için, karşılarında uzun konferansların verilmesini istemiyor. Aksine kendileri de konuşmak, düşüncelerini paylaşmak, kıymet verdikleri kişilerden yorum ve öneri almak peşindeler. Konferansların sonundaki kitap imza fasılları da, çoğu kez bu amaçlara hizmet eden birer vesileye dönüşüyor.
– Uygulanabilirlik
Gençler, uygulanabilir örnekliklerle bezeli ve hayatlarına dokunan, güncel ve sıcak meselelerle ilgileniyor. Bu nedenle, mesela tarihî konular aktarılırken muhakkak bugünle irtibatların tesis edilmesi, anlatılanlardan pratik ve hayata yansıyan derslerin çıkarılması bekleniyor. Böyle yapılmadığında, konuşmalar boşa düşüyor. İnsanoğlu, fıtraten “işine yaramayacak” şeylerden uzak duruyor. Bugünün gençleri için, bu hal artık had safhaya ulaşmış durumda. Konuşmalarda seçilen misallerin âfâkî olmaması, güncellik arz etmesi, içinde yaşanan zamanla bağdaştırılabilmesi ve insan takatiyle çatışmaması, kitleyle sağlıklı bir iletişimin de anahtarlarından.
– Disiplin
Son olarak, programların tam vaktinde başlaması ve makul bir süreyi aşmaması, muhatapların dikkatini maksimum seviyeye taşıyor. Konuşmacının vakte riayet etmesini, gençler “kendilerine saygı” ve “sözünde durma hassasiyeti” zaviyesinden değerlendiriyor. Dinleyicisine saygı gösteren kişi, dinleyiciden de saygı ve ihtimam görüyor. Vakte riayet, konuşmacının sözlerinin tesirini artıran bir husus, aynı zamanda. Hatipler, sadece vakte riayet konusunda titiz ve disiplinli davranmaya gayret etseler, konuşmalarının meydana getireceği tesirlerin sınırsız biçimde artacağını da görecekler.
Evet, seyahatlerimde ve karşılıklı buluşmalarımda, gençlerin gündemlerinden süzebildiğim beş noktayı böylece arz etmiş oldum. Umulur ki, buradaki örneklikler, birbirimizi daha iyi anlamamız ve aramızdaki iletişimin pürüzlerini azaltmamız noktasında elimizden tutar…
Taha Kılınç/Yeni Şafak
