15 Mayıs 2025 - Perşembe
  • Ana Sayfa
  • Künye
  • İletişim
Sık Kullanılanlara Ekle
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Venhar Haber
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Venhar Haber
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Ana Sayfa Tavsiyelerimiz Var Ne Okunur?

Muhammed İkbal’den Makaleler

Hece yayınları Muhammed İkbal’in makalelerini kitaplaştırıp, Prof. Dr. Celal Soydan’ın tercümesi ile yayınlamış bulunmaktadır. (Haziran 2015). Kitapta otuz makale yer almakta olup, yazılış tarihlerine göre sıralanmışlardır. Bunların bir kısmı oldukça kısa, bir sayfalık yazılardır. ‘Makale’ deniyorsa da, herhangi bir ilmi toplantıdaki kısa bir sunuş konuşması da -ilmi değerine binaen- bu derlemede yer almıştır.

Yazar: Mehmed DURMUŞ
5 Aralık 2015
Kategori: Ne Okunur?
0 0
0
Muhammed İkbal’den Makaleler
PaylaşTweetleWhatsapp ile GönderE-posta Gönder

 Muhammed İkbal: Hint kıtasından yankılanan bu yanık sesimiz… Oldum olası Muhammed İkbal’in bizde hak ettiği ilgiyi görmediğini düşünürüm. Fakat kendisinin de, suyun mecraını bulması misali, seyr ü sülukünü tespit ve takrir etmede biraz bocalamış olması bunda etkilidir. Çok zeki bir insan olduğu kesin lakin ‘la ilahe’ donanımı ile reddetmesi gerekenleri reddetmede sanki biraz pasif kalmış ya da bazı hakikatleri geç fark etmiştir. Yine de her şeye rağmen İkbal bizimdir ve okunması vacip olanlar zümresindendir…

HECE yayınları Muhammed İkbal’in makalelerini kitaplaştırıp, Prof. Dr. Celal Soydan’ın tercümesi ile yayınlamış bulunmaktadır. (Haziran 2015). Kitapta otuz makale yer almakta olup, yazılış tarihlerine göre sıralanmışlardır. Bunların bir kısmı oldukça kısa, bir sayfalık yazılardır. ‘Makale’ deniyorsa da, herhangi bir ilmi toplantıdaki kısa bir sunuş konuşması da -ilmi değerine binaen- bu derlemede yer almıştır.
İkbal deyince bende uyandırdığı kekremsi tat, daha ziyade siyasal alana aittir. Osmanlının yıkılışı ve Türkiye’de yeni bir hayata geçişle ilgili İkbal’in değerlendirmelerini genelde, o yıllarda hadiselerin tazeliği nedeniyle olan-biteni tam olarak görememiş olmasına hamletmişimdir. Bu kitaptaki makalelerinde de bu ‘görememe’ durumuna şahit olmaktayız. Farklı zamanlarda yaptığı anlaşılan tespitlerinin birbirini nakzettikleri de görülmektedir.

Mesela İslam Hilafeti başlıklı makalesinde, “Batı siyasetinin bu çağda biz Müslümanlara yaptığı etki için onlara müteşekkiriz” demekte ve ardından da Türkiye’de İttihat ve Terakkicilerin bazı olumlu adımlarına atıf yapmakta; bu arada İslam dışı gibi görünen siyasi özgürlük fikrinin aslında tam da İslam’ın ideali olduğu gibi cümleler kurmaktadır. Bazen de İttihat ve Terakki’nin yaptıklarına gerçekçi eleştiriler yöneltebilmektedir.
İkbal’in makalelerinde, mütercimden kaynaklanmış olabilecek, musahhihlerin de dikkatini çekmediği anlaşılan bazı teknik hatalar da bulunmaktadır. Mesela Hz. Ömer’in hilafetinin zikredildiği bir yerde, Ömer’in oğlu Ercümend (s. 58) diye bir notun geçmesi şaşırtıcıdır.

Bir makalesinde ise ‘Ramazan Bayramı’ demek yerine defaatle ‘Şeker Bayramı’ ismini kullanması, teknik olmayıp, ilmî (ama cinayet mesabesinde) bir hatadır. Umalım ki bu hata kendisine ait değildir.
Kadınlar kocalarından, çocuklarını emzirme ve yemek yapma ücreti talep edebilirler gibi ‘fetva’ları, teknik olmayan, itiraz etmeye müsait ‘fetva’ları olsa gerektir.
İkbal’in makalelerinin hep böyle itiraza mahal verecek görüşlerle dolu olduğu sanılmamalıdır. Bilakis istifade edilecek pek çok yazı bulunmaktadır. Mesela İkbal, kadın ile erkeğin mutlak eşitliği fikrine itiraz etmektedir. Kadınları özgürleştirmenin faydadan ziyade zarar vereceğine inanmaktadır. Müslüman kadının İslam’ın belirlediği sınırlar içinde kalması ve eğitiminin de bu yönde belirlenen sınırlar içinde olması gerektiğine dair sağlam bir kanaat taşımaktadır. İkbal’e göre, “Onları kadınlıktan çıkaracak veya İslam’ın sınırladığı çizginin dışına çekecek bütün dersler kadın eğitimi müfredatından özenle çıkarılmalıdır.”
İkbal’in, burada tanıtmakta olduğu makalelerine en fazla tasavvuf eleştirileri damgasını vurmuş durumdadır. Bazı sözlerinden anlaşıldığına göre, ülkesinde adı, ‘tasavvuf düşmanı’ olarak takdim edilmiştir. İkbal, karşıyım ama ben, bilerek veya bilmeyerek İslam’la hiç alakası olmayan öğretiler yayan tasavvufçulara karşıyım demektedir. Zaten bu nitelikteki tasavvufçulara karşı olunca da, geriye tasavvuf diye bir şey kalmamaktadır…
Açıkça söylemek gerekirse İkba’in makaleleri içinde en çok beğendiğim paragraf, geçmişte bazı İslam dışı inanç ve öğretilere bağlı olduğunu açıkça itiraf etmesi ve bir nevi tevbesini bütün okuyucularla paylaşmış olmasıdır. Şöyle demektedir:
“Kur’an’ı dikkatle inceledikçe kesinlikle İslam dışı olduklarını gördüğüm inanç ve öğretilere uzun süre bağlı kalmış olduğumu itiraf etmekten utanç duymam. Örneğin şeyh Muhyiddin ibn Arabi’nin Kamil Ruhların Kıdemi konusu, Vahdet-i Vücut meselesi, Altı İniş veya diğer meseleler; bunların bazılarından Abdülkerim el-Cîlî İnsan-ı Kamil kitabında bahsetmiştir.”

İkbal, bu görüşlerin İslam’la hiçbir ilgilerinin olmadığını belirtmekte, altı iniş (tenezzülât-ı sitte) gibi fikirlerin kökeninin Yeni Eflatunculuk olduğunu belirtmekte; mesela Şihabuddin Suhreverdî’nin fikirlerinin kökeninde Zerdüşt unsurların bulunduğuna değinmektedir.
İkbal’in bu itirafı büyük bir erdemdir. Bu kısa itiraf pasajı birçok büyük hakikati ihtiva etmektedir. İlk hakikat şudur: Kendine biçilen ‘avam’ misyonunu layıkı vechile hazımsayan halk tabakası, gözünde büyüttüğü kimi entelektüel, düşünür ya da ilim ehlinin de hata yapabileceğini bizzat birinci ağızdan işitmiş ve görmüş olmaktadır. İkinci hakikat, İkbal’in, bu batıl inanç ve söylemleri, Kur’an’ı dikkatle inceledikten sonra fark edebildiğini itiraf etmiş bulunmaktadır. Demek ki Kur’an’ı yüzeysel okuyan ve hele de Kur’an’ı sadece yüzünden, sevap kazanmak için ve ölülerin ardından Arapça bir şiir gibi okuyanların bu hakikatleri anlamaları kesinlikle söz konusu bile değildir. Üçüncü olarak da, İkbal gibi bir şair ve fikir adamı, günahını itiraf etmekle küçülmemekte, bilakis büyümektedir. Şu anda yeryüzü galiba, hatalarını ya fark etmeyen ya da fark etse de itiraf etme erdemini gösteremeyen; kul olduğu halde tanrılığa özenen insanlarla doludur…
Tasavvuf erbabının dilindeki ‘sekr hali’ gibi söylemler de İkbal’in usta kaleminden, hak ettikleri eleştiri paylarını almışlardır. Ona göre ‘sekr hali’ İslam öğretisi ile asla uyuşmaz. Peygamber ve sahabe, Müslüman bir kalbin her zaman ayık olmak gerektiğinin, kendinden geçmişliğin kabul edilemeyeceğinin kesin kanıtıdır. Kaldı ki sekr hali, hayatın amacına da uygun değildir. Gazali bile, Hallac’ın sapkınlığını temize çıkartmaya çalışmıştır. Bir şairin şiirleri hayatın amacına hizmet ediyorsa iyidir, etmiyorsa kötüdür. Dünya boştur, dünya işi de boştur söylemi İslamî bir öğreti değildir.
Bir başka makalesinde İkbal, “Ben, bana göre bir tür zındıklık olan bir inanca [vahdet-i vücûd] tövbe ederek Allah’ın keremiyle Müslüman olmuş durumdayım.” İtirafında bulunarak, tövbesini daha da derinleştirmektedir.

İkbal’in vahdet-i vücuda yaptığı eleştiriler kası ama özlüdür. Vahdet-i Vücutçuların, tasavvuf sistemlerinin neredeyse tamamını Müslüman olmayan ulusların fikirlerinden oluşturduklarını ileri sürmekte, bununla da en fazla Acem’i kast ettiği anlaşılmaktadır. İlk kez H. 150 yılında kullanılan tasavvuf kelimesinin içerdiği zihniyetin, İslam’ın çalışma/amel ilkesiyle çeliştiğini, İslam’ın zıddına başka bir felsefeyi telkin ettiğini etraflıca açıklamakta ve şöyle demektedir:
“Amacım sufi akımı ortadan kaldırmak değil, sadece İslam’ı korumaktır. Ben sadece Acem tasavvufunun (zira bu akımı oluşturanların çoğunluğu Acem’dir) İslam’ın bir parçası olmadığını Müslümanlara izah etmek istiyorum. Bu akım İslam’la kesinlikle ilgisi olmayan ve Müslüman uluslarda amel gücünün yok olmasına sebep olan bir tür ruhbaniyettir.”

İkbal’in mücadele anlayışı da son derece müslümancadır: “Ben vahdet-i vücutçuları Müslüman yapma peşinde değilim; aksine Müslümanları onların düşünce tuzağından korumak istiyorum. Eğer doğru yoldaysam Allah beni kollar, yok eğer yanlış yaldaysam, yok olur giderim.”
İkbal, tasavvuf konulu makalelerinde sıkça, tasavvuf tarihini, vahdet-i vücut felsefesini ve Kur’an’la ilgisini v.b. açıklayan kapsamlı bir makale yazacağından bahsetmekte, yazmayı tasavvur ettiği makaleyi de oldukça önemsediği görünmektedir fakat böyle bir makaleyi yazıp yazmadığı belli değildir. Muhtemelen yazmamıştır. Makaleler kitabının, İkbal üzerine doktora yapmış olan ve İkbal’in fikirlerine oldukça aşina olduğu anlaşılan mütercimi Celal Soydan’a, İkbal’in bu makalesinden haberdar olup olmadığını sordum; Soydan, kendisinin de durumun farkında olduğunu ama söz konusu makaleyi herhangi bir şekilde elde edemediğini belirtmiştir.
İkbal, şamen sözcüğünün kökenini açıklarken, Budist zahid ve inananlarının Budha heykeli karşısında durup, ona tapındıklarını, Budha heykeli yoksa, onu zihinlerinde canlandırdıklarını belirtmektedir. İkbal’in bu izahı, sufilerdeki rabıta ayinini hatırlatmaktadır. Zaten İslam’ın tevhid akidesiyle hiçbir şekilde bağdaştırılması mümkün olmayan bu ayinin, Budizm veya başka kültürlerden iktibas edildiğinden kuşku duymamak gerekir.
İkbal, zahir ve batın ilmi bahsinde de önemli eleştirdiler getirmekte; bugün Müslümanların, Kur’an’ın eleştirdiği Hristiyan ruhbanlığına tam da uygun düştüklerini belirtmektedir. Peygamberin, bazı sahabelere önemli bilgileri (bâtın ilmini) öğrettiği, diğer bazılarının bundan mahrum kaldığı tezini şiddetle reddetmektedir.
Makalelerde tasavvuf -varoluşçuluk doktrinine nazire yapılarak- ‘yok oluşçuluk’ olarak isimlendirilmekte, şöyle denmektedir: “Bana göre bu uydurma tasavvuf ve yok oluşçuluk yani gerçeği, olmayan yerlerde arama hali İslam dünyasının çöküşüne ilişkin belirgin bir ipucudur.”

Şeriatı, hakikati saran (örten) bir kabuk, onu perdeleyen bir örtü (kışr) olarak gören, hakikate ulaşma aracının şeriattan başka bir şey olduğunu söyleyenler, Acem aklının ürettiği uydurma tasavvuftan başka bir şey değildirler.
İkbal’in, “İran’ın fethi, İran’ın İslamlaşması sonucunu doğurmadı aksine İslam’ın Acemleşmesine sebep oldu.” tespitinden anlıyoruz ki, “İran olmasaydı medeniyetimiz kesinlikle tekdüze olurdu” sözüyle, İran’ın İslam medeniyetine getirdiği renkliliği her anlamda onaylıyor değildir.
Mütefekkirimiz tevhid-şirk ayrımına dair de kayda değer cümleler kurmaktadır. Demektedir ki, insanoğlu sadece bir tek kritere göre bölünebilir, o da tevhid ve şirktir. Bu durumda dünyada sadece iki millet bulunmaktadır, üçüncüsü yoktur.

“İnsanları kendine bağlamak için kendini ilahi güçlere sahip biri gibi göstermek bir yana, Hz. Peygamber bu yönde bir şüphe uyandırmamak için elinden geleni yapmıştır. Kabaca yontulmuş bir taş parçasına ilahlık yükleyip tapan insanlar arasında yaşayan Peygamber için kendini tanrı gibi göstermekten daha kolay bir şey olamazdı. Ama Hz. Peygamber bu tür şeylerin üstünde biriydi. O’nu tanrı olarak kabul edip tapmaya hazır halkına, ‘Ben de sizin gibi bir insanım’ dedi.”
Sözün sonu İkbal’in Müslüman gençlere hitabesi olsun:
“Ey Müslüman genç! Bu şarlatanlara karşı uyanık ol. Şarlatanların kemendi uzun süredir boyunlarımızda durmaktadır. İslam dünyasının yeniden ihyası, 1300 yıl önce Araplara gönderilen öğretilerdeki Tevhid’in güçlü ve ödünsüz bir şekilde benimsenmesine bağlıdır. Acemciliğin sislerinden kurtul ve Arap’ın parlak çöllerinin aydınlık fezasına gel.”
Muhammed İkbal’e Allah’tan rahmet ve mağfiret diliyorum.

Mehmed Durmuş

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

VENHAR YAZARLARI

Şükrü HÜSEYİNOĞLU
Şükrü HÜSEYİNOĞLU

Gazze Ulusal Sınırların Kurbanıdır

Ahmet DURMUŞ
Ahmet DURMUŞ

Bir Toplumu Dışarıdaki Değil İçerideki Düşman Yıkar

Mehmed DURMUŞ
Mehmed DURMUŞ

Düşmanı Kahretmenin Yolu

Bünyamin ZERAN
Bünyamin ZERAN

Yaşamak Yüklü Kelimeler

Mehmet Akif COŞKUN
Mehmet Akif COŞKUN

taşa yaz dalgalanmıyorsa su /suya oku kafa yarmıyorsa taş

Yakup DÖĞER
Yakup DÖĞER

Filibeli Ahmed Hilmi'de Avrupa Siyaset ve Medeniyeti

Faruk KARAASLAN
Faruk KARAASLAN

Çeç

Erdal BAYRAKTAR
Erdal BAYRAKTAR

Teyakkuz Hali

Yazarın Diğer Yazıları

  • Düşmanı Kahretmenin Yolu
    27 Nisan 2025
  • Kur’an Algımız
    26 Mart 2025
  • Gazze’nin Heybesinden Fışkıran Hayatlar
    24 Şubat 2025
  • Suriye’de Hayır Umalım Hayır Olsun
    31 Ocak 2025
  • Suudiler Kabe’ye Saygısızlık Yapmışlar!
    28 Aralık 2024
  • Gazze İmtihanımız
    20 Ekim 2024
  • Hangisi Paralel Devlet?
    23 Eylül 2024
  • Çok Okunan
  • Çok Yorumlanan
  • Son Eklenen
“İslam Güncellenmeli” Diyen Haham!

“İslam Güncellenmeli” Diyen Haham!

21 Şubat 2020
Cemal Granda:Atatürk’ün Uşağının Gizli Defteri

Cemal Granda:Atatürk’ün Uşağının Gizli Defteri

19 Ekim 2018
Türbanlı Anneler ve Seküler Kızları

Türbanlı Anneler ve Seküler Kızları

7 Aralık 2018
Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

30 Kasım 2018
Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Yenilendik !

Yenilendik !

Allah’sız Bir Adalet Anlayışı Adalet Getirmez

Allah’sız Bir Adalet Anlayışı Adalet Getirmez

Kardeşim Erkan İbretlik Bir Emanet

Kardeşim Erkan İbretlik Bir Emanet

“Baas Darbesinden PYD/PKK’ya Suriye Kürtleri” Kitabı Üzerine

“Baas Darbesinden PYD/PKK’ya Suriye Kürtleri” Kitabı Üzerine

13 Mayıs 2025
Biliyoruz, HAMAS’ın İşi Çok Zor!

Biliyoruz, HAMAS’ın İşi Çok Zor!

12 Mayıs 2025
Geçmişten Günümüze Büyük Bir Yanılgı: Bedelsiz Cennet

Geçmişten Günümüze Büyük Bir Yanılgı: Bedelsiz Cennet

10 Mayıs 2025
İsrail’in Gazze’ye Yönelik Son Planı: “Gideon’un Savaş Arabaları” Nedir?

İsrail’in Gazze’ye Yönelik Son Planı: “Gideon’un Savaş Arabaları” Nedir?

9 Mayıs 2025

Çeşitli ulusal/uluslararası basın yayın organlarından Müslümanlar’ın gündemini ilgilendirebilecek haberler iktibas eden ve Kur’an merkezli tevhidi bir din algısı oluşturabilmek için çeşitli makale, kavram, kıssa, video ve fotoğraf yayınlayan ve Nebevi bir duruş sergileme gayesinde olan bir web sitesidir.

Bizlere yönelteceğiniz eleştirilere açığız. Ancak alıntıladığımız her içerikteki düşünceye tam manasıyla katılmadan da yayımladığımız olmaktadır. Bu konuda anlayışınıza sığınırız…

Kategoriler

  • Venhar Yorum
  • Venhar Makaleler
  • Ne Okunur?
  • Ne İzlenir?
  • Kavramlar
  • Venhar Röportajlar
  • Öncü Şahsiyetler
  • Süreli İslami Yayınlar
  • Alıntı Söyleşi
  • Alıntı Makale
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Etkinlikler
  • Venhar Web TV
  • Fotoğrafların Dili
  • Duyurular

Yazarlar

  • Abdi KEÇELİ
  • Ahmet ALTINOK
  • Ahmet DURMUŞ
  • Arif BOTAN
  • Bünyamin ZERAN
  • Celal SANCAR
  • Dilek BUZ
  • Erdal BAYRAKTAR
  • Erdem ZERAN
  • Hasan BAKIRCI
  • Mehmed DURMUŞ
  • Mehmet Akif ÇOŞKUN
  • Sabri AYDIN
  • Şükrü HÜSEYİNOĞLU
  • Yakup DÖĞER

E-Posta Listemize Kaydolun!

E-Posta listemize kaydolarak öne çıkan makaleleri sürekli olarak takip edebilirsiniz.

*Lütfen gerçek hesaplar giriniz.

  • Ana Sayfa
  • Her Güne Bir Ayet
  • Yazarlarımız
  • Venhar Yorum Haber
  • Küçük Müslümanlar
  • Alıntılar
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Tavsiyelerimiz Var
  • Kavramlar
  • Röportajlar
  • Venhar Web TV
  • Fotoğrafların Dili
  • Duyurular
  • Künye
  • İletişim

© 2021 Venhar Haber – Rabbi için namaz kılan ve dik duran bir nesile…

Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar

© 2021 Venhar Haber – Rabbi için namaz kılan ve dik duran bir nesile…

Hoşgeldiniz!

Hesabınıza aşağıdaki bölümden giriş yapabilirsiniz

Şifremi unuttum?

Şifrenizi kurtarın

Şifrenizi sıfırlamak için kullanıcı adı veya e-posta adresinizi girin.

Giriş

Add New Playlist