16 Haziran 2025 - Pazartesi
  • Ana Sayfa
  • Künye
  • İletişim
Sık Kullanılanlara Ekle
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Venhar Haber
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Venhar Haber
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Ana Sayfa Alıntılar Alıntı Makale

İstiklal Mahkemeleri Efsanesi

Merhum gazeteci Akif Emre, Yeni Şafak'taki köşesinde İstiklal Mahkemeleri'nin asıl amacını yazmıştı.

Yazar: Venhar Haber
17 Mart 2021
Kategori: Alıntı Makale
0 0
0
İstiklal Mahkemeleri Efsanesi
PaylaşTweetleWhatsapp ile GönderE-posta Gönder

Akif Emre, 31.01.2015, Yeni Şafak

Bir devrin aydınlanması, daha doğrusu efsane olmaktan çıkması için önemli bir adım İstiklal Mahkemeleri tutanaklarının yayınlanması. Mahkeme zabıtlarının TBMM tarafından kitap haline getirilerek önümüzdeki günlerde piyasaya çıkacak olması sadece yayıncılık açısından değil siyasi tarihin bu döneminin zihniyetini okuma açısından da önemli.

İstiklal Mahkemeleri asıl etkinliğini Cumhuriyet kurulduktan sonra gösterse de temeli istiklal mücadelesi dönemine dayanır ve savaş şartlarının mantığını yansıtır. 1920’de, Hiyanet-i Vataniye kanunu çerçevesinde TBMM tarafından kurulan mahkemeler istiklal kazanıldıktan sonra da siyasi rakiplerin ve tehlikeli görülen kesimlerin tasfiyesi için kullanıldı.

İstiklal Mahkemeleri tutanakları sadece tarihçileri ilgilendiren bir arşiv malzemesi değil elbette. Mahkemelerin suçlamaları, verdiği cezaları ve sanık sandalyesine oturtulanların kimlikleri, özellikleri bugünlere kadar yansıyan, “devlet anlayışı” dediğimiz ideolojik tutumun şifrelerini ele verir. Bu bakımdan İstiklal Mahkemelerinin tutanakları yeni bir gelecek inşası için de ibret alınması gereken belge niteliğinde. Zira mahkemelerin dava konusu olan suçlamalarının çeşitleri, devletin ideolojik aygıtı olarak hukukun kullanışlı hale getirilmesinin kaba bir örneğidir.

Uygarlaşma, Batılılaşma adına iktidar erkini elde tutan bir zümrenin topluma yeni elbise biçmesinin en somut ve acı veren boyutu İstiklal Mahkemelerinde sergilenir. Eğitim, kültür politikaları, medya nasıl devletin öngördüğü tipte insan yetiştirmenin aracı olarak kullanılmışsa (her devletin yaptığı gibi) İstiklal Mahkemeleri de tersinden bu modele alternatif ya da engel görülen unsurların temizlenmesi için kullanıldı.

Dönemin yönetim anlayışına dayalı olarak nasıl bir sistem inşa etmek istediklerini, neleri ve hangi gerekçelerle cezalandırdıklarını, zihin okuma belgeleri olarak, hamasetten uzak soğukkanlılıkla değerlendirmek için bulunmaz imkan. Bu döneme ait zihniyetin biyolojik ömrünü tamamlamış olması bunun farklı versiyonlarının geçerli olmadığı anlamına gelmiyor elbette.

İstiklal Mahkemeleri bağlamında en başta tartışılması gereken husus, kuruluş amacı ile daha sonra işleyiş biçimi ve fonksiyonu. İstiklal mücadelesi sırasındaki kuruluş amacının daha sonra çok farklı mecraya evrildiği muhakkak.

Yeni rejimle birlikte sadece rejime muhalif olan fiili ayaklanmalar değil bizzat yeni uygarlaşma projesine aykırı görülen sembol isimlerin bertaraf edilmesi, bu yolla toplumun sindirilmesi, yani uygarlaşmaya icbar edilmesinin hikayesidir. Bunun için gerektiğinde Menemen gibi istihbarat işi irtica komplolarının tezgahlanmasından bile geri durulmayacaktır.

Mahkemelerde şapka, kılık-kıyafet gibi “şekli unsur”ların idamla sonuçlanan cezalar kesmesi, bu yeni toplum projesinin giyotini işlevi gördüğünün tezahürü. Tarih, kültür, inanç, değer yargılarını hiçe sayarak bir gecede medeniyet değişimini planlayanların geleceğe dair fantezilerini karşılayan kıyım makinesiydi.

İstiklal Mahkemelerinin önemli işlevlerinden biri de, değer yargılarından, dünya görüşünden bağımsız olarak siyasi rakiplerin, potansiyel güç merkezlerinin tasfiyesini gerçekleştirmekti. Burada iç içe iki halka var. Geniş halkada eski İttihat Terakkici kadroların tasfiye edilmesi… Zaten yeni rejimin kurmaylarından İttihatçı gelenekten gelmeyen yoktu. Fakat İttihatçı kadrolardan liderlik yapabilecek isimler önce yönetimden uzak tutuldu, pasifleştirildi; Kurtuluş Savaşının bitmesiyle birlikte ayıklanmaya tabi tutuldular. Yönetim oturmaya başladıkça dar kadronun dışında kalan ama her anlamda ağırlığı olan isimler hakkında, İzmir suikastı gibi olaylarla, İttihatçı zekanın İttihatçılara karşı kullanılmasına tanık oluyoruz

Bu tasfiyelerin her zaman ideolojik olduğu söylenemez, hatta çoğunlukla böyle değildir. Tasfiye edilen komutan ve bürokratların yeni Cumhuriyet ideolojisiyle sorunlarının olduğu da ileri sürülemez. İstiklal Mahkemeleri maharetiyle bir kısmını idam etmeye cesaret edemese de itibarsızlaştırır ve ardından tasfiye ederek bir ömür boyu göz hapsinde tutulmalarını sağlanacaktır.

Muhafazakâr çevrelerin, siyasi tasfiye nedeniyle yaşanan mağduriyetleri, ilkesel okumaya tabi tutması tam bir yanılgıdır. Haksızlık kime yapılırsa yapılsın karşı çıkmak başka, mağduriyet üzerinden İslami kimlik inşa etmek başka bir şey olsa gerek. Eski İttihatçılardan en az Kemalistler kadar Batıcı bazı isimlerin yüceltilmesi bu dönemden miras kalan yanlış tarih okuma örneklerinden biridir.

İstiklal Mahkemelerinin siyasi bir yapı olduğunu herkesin bilmesine rağmen hukuk ve adalet savunucularının hiç birinin itiraz etmemesi Cumhuriyet aydın zihniyetinin bugüne sarkan uçlarıdır. Sanıkların suçlu olup olmadıkları, alınan kararların hukuka uygun olup olmadığı bir tarafa, bizzat mahkemede görev alan yargıçların özellikleri her şeyi şaibeli hale getirir. Hiç bir hukuk formasyonu olmayan, “emir kulu” tiplerin, çoğunlukla önemli davalarda Ankara’dan aldıkları emirler doğrultusunda, karar almaları hiç de nadir görünen vakalar değildir. Hatta bir taşra şehrinde aynı otelde beraber kalıp gündüz yargıç-sanık konumuna geçenlerin trajikomik hallerini Eşref Edip anılarında çok güzel anlatır. Yargıçların da elinden gelen bir şey yoktur; idam kararı dahil ağır cezaları verene kadar kanaat sahibi değillerdi. Zira son karar Ankara’dan gelmektedir.

Tutanakların yayınlanması, sadece hukuk tarihi açısından değil, hem hakimler hem mahkum edilmişlerin ve topyekun bir milletin neye icbar edildiğinin tarihi olarak pek çok ezberi bozacaktır.

Etiketler: Akif Emre

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

VENHAR YAZARLARI

Ahmet DURMUŞ
Ahmet DURMUŞ

İslamsız Bayram Ruhsuz Kadavraya Benzer!

Yakup DÖĞER
Yakup DÖĞER

Modern Siyasete Meşruiyet Arayışları

Mehmed DURMUŞ
Mehmed DURMUŞ

'Makul Olmak' Kazandırır

Bünyamin ZERAN
Bünyamin ZERAN

Yine Yeniden ve Hep Bir Umutla Yaşamak

Mehmet Akif COŞKUN
Mehmet Akif COŞKUN

İp Gergin, Cambaz da

Şükrü HÜSEYİNOĞLU
Şükrü HÜSEYİNOĞLU

Gazze Ulusal Sınırların Kurbanıdır

Faruk KARAASLAN
Faruk KARAASLAN

Çeç

Erdal BAYRAKTAR
Erdal BAYRAKTAR

Teyakkuz Hali

Yazarın Diğer Yazıları

  • HAMAS’a ve İran’a Sahip Çıkmalıydık!
    15 Haziran 2025
  • Prof. Dr. İhsan Toker Bu Hafta Sonu İktibas’ta
    13 Haziran 2025
  • Bâtılın Bitmeyen Konsilleri
    8 Haziran 2025
  • Kurban Bayramımız Mübarek Olsun!
    6 Haziran 2025
  • Arafat’ta Dua Yasaklanabilir mi?
    5 Haziran 2025
  • Resmi Söylem, İktidar ve Gazze Eylemlerinin Normu
    5 Haziran 2025
  • Kürtlerin Kemalist Tapınmaya Bir İtirazı Olacak mı?
    4 Haziran 2025
  • Çok Okunan
  • Çok Yorumlanan
  • Son Eklenen
“İslam Güncellenmeli” Diyen Haham!

“İslam Güncellenmeli” Diyen Haham!

21 Şubat 2020
Cemal Granda:Atatürk’ün Uşağının Gizli Defteri

Cemal Granda:Atatürk’ün Uşağının Gizli Defteri

19 Ekim 2018
Türbanlı Anneler ve Seküler Kızları

Türbanlı Anneler ve Seküler Kızları

7 Aralık 2018
Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

30 Kasım 2018
Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Ahmet Altınok ile Hollanda’daki Yaşam Üzerine Söyleşi

Yenilendik !

Yenilendik !

Allah’sız Bir Adalet Anlayışı Adalet Getirmez

Allah’sız Bir Adalet Anlayışı Adalet Getirmez

Kardeşim Erkan İbretlik Bir Emanet

Kardeşim Erkan İbretlik Bir Emanet

HAMAS’a ve İran’a Sahip Çıkmalıydık!

HAMAS’a ve İran’a Sahip Çıkmalıydık!

15 Haziran 2025
Prof. Dr. İhsan Toker Bu Hafta Sonu İktibas’ta

Prof. Dr. İhsan Toker Bu Hafta Sonu İktibas’ta

13 Haziran 2025
Bâtılın Bitmeyen Konsilleri

Bâtılın Bitmeyen Konsilleri

8 Haziran 2025
İslamsız Bayram Ruhsuz Kadavraya Benzer!

İslamsız Bayram Ruhsuz Kadavraya Benzer!

6 Haziran 2025

Çeşitli ulusal/uluslararası basın yayın organlarından Müslümanlar’ın gündemini ilgilendirebilecek haberler iktibas eden ve Kur’an merkezli tevhidi bir din algısı oluşturabilmek için çeşitli makale, kavram, kıssa, video ve fotoğraf yayınlayan ve Nebevi bir duruş sergileme gayesinde olan bir web sitesidir.

Bizlere yönelteceğiniz eleştirilere açığız. Ancak alıntıladığımız her içerikteki düşünceye tam manasıyla katılmadan da yayımladığımız olmaktadır. Bu konuda anlayışınıza sığınırız…

Kategoriler

  • Venhar Yorum
  • Venhar Makaleler
  • Ne Okunur?
  • Ne İzlenir?
  • Kavramlar
  • Venhar Röportajlar
  • Öncü Şahsiyetler
  • Süreli İslami Yayınlar
  • Alıntı Söyleşi
  • Alıntı Makale
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Etkinlikler
  • Venhar Web TV
  • Fotoğrafların Dili
  • Duyurular

Yazarlar

  • Abdi KEÇELİ
  • Ahmet ALTINOK
  • Ahmet DURMUŞ
  • Arif BOTAN
  • Bünyamin ZERAN
  • Celal SANCAR
  • Dilek BUZ
  • Erdal BAYRAKTAR
  • Erdem ZERAN
  • Hasan BAKIRCI
  • Mehmed DURMUŞ
  • Mehmet Akif ÇOŞKUN
  • Sabri AYDIN
  • Şükrü HÜSEYİNOĞLU
  • Yakup DÖĞER

E-Posta Listemize Kaydolun!

E-Posta listemize kaydolarak öne çıkan makaleleri sürekli olarak takip edebilirsiniz.

*Lütfen gerçek hesaplar giriniz.

  • Ana Sayfa
  • Her Güne Bir Ayet
  • Yazarlarımız
  • Venhar Yorum Haber
  • Küçük Müslümanlar
  • Alıntılar
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Tavsiyelerimiz Var
  • Kavramlar
  • Röportajlar
  • Venhar Web TV
  • Fotoğrafların Dili
  • Duyurular
  • Künye
  • İletişim

© 2021 Venhar Haber – Rabbi için namaz kılan ve dik duran bir nesile…

Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • İslam Dünyası
  • Dünya
  • Türkiye
  • Yazarlar
  • Alıntılar
  • Tavsiyeler
    • Ne Okunur?
    • Ne İzlenir?
  • Röportajlar

© 2021 Venhar Haber – Rabbi için namaz kılan ve dik duran bir nesile…

Hoşgeldiniz!

Hesabınıza aşağıdaki bölümden giriş yapabilirsiniz

Şifremi unuttum?

Şifrenizi kurtarın

Şifrenizi sıfırlamak için kullanıcı adı veya e-posta adresinizi girin.

Giriş

Add New Playlist