Göreve geldiğinden bu yana İsrail’i koruyan politikalarıyla büyük tepki çeken Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, Siyonist müttefiğine büyük bir jest daha yaparak GolanTepeleri’nde İsrail’in egemenliğini tanıdıklarını açıkladı. Uluslararası hukukun Suriye toprağı olarak tanımladığı GolanTepeleri’nin ABD tarafından İsrail toprağı olarak tanınması ne anlama geliyor? Bölgedeki İsrail işgalini adeta meşrulaştıran skandal karar bölgedeki siyasi süreci nasıl şekillendirecek? Kararın uluslarası arenadaki yankıları neler olacak? Ortadoğu Araştırmacısı- Akademisyen Dr. Selim Sezer,Milli Gazete’denAbdussamet Karataş’ın sorularını yanıtladı.
ABD Başkanı Donald Trump, İsrail’in üzerinde hak iddia ettiği GolanTepeleri’nde İsrail’in egemenliğini tanıdığını açıkladı. Ortadoğu siyasetinde bir kriz üssü olarak dönem dönem gündeme gelen duran GolanTepeleri’nin konumu, statüsü ve önemi hakkında neler söylersiniz?
Bilindiği gibi İsrail, 1967 yılındaki Altı Gün Savaşı’nda Gazze, Batı Şeria ve Kudüs’ün doğusuna ilave olarak, Mısır toprağı olan Sina Yarımadası’nı ve Suriye toprağı olan GolanTepeleri’ni de işgal etti. Sina Yarımadası Camp David Anlaşmaları kapsamında Mısır’a geri verilirken, Golan da dahil olmak üzere diğer işgal edilen bölgeler 1981 yılında dünyanın tanımadığı tek taraflı bir kararla İsrail tarafından ilhak edildi. Birleşmiş Milletler 1967 yılında İsrail’e savaş sonrasında işgal ettiği bölgelerden çıkma çağrısı yapmıştı; 1981 tarihli ilhak kararları da BMGK tarafından açıkça uluslararası hukukun ihlali olarak tanımlandı ve yasadışı addedildi. Yani İsrail, on yıllardan beri, normal koşullarda ağır yaptırımla karşılaşması gereken büyük bir suç işliyor. Ayrıca İsrail, bir başka uluslararası hukuk ihlali gerçekleştirerek tıpkı Batı Şeria’da, Kudüs’ün doğusunda ve 2005 yılına kadar Gazze’de yaptığı gibi, GolanTepeleri’ne de kendi vatandaşlarını yerleşimci olarak da taşıdı. Bu ihlallerden de, hak iddialarından da geri adım atmayan İsrail, aynı zamanda uzun süredir ABD yönetimine Golan üzerindeki egemenliğinin resmen tanınması için baskı yapıyordu. Amerikan Siyonist Örgütü başkanı MortonKlein ve İsrail İstihbarat Bakanı YisraelKatz gibi isimler aylardır Washington nezdinde bu yönde lobicilik faaliyeti yürütüyor.
GOLAN’DAKİ ZENGİN SU KAYNAKLARI İSRAİL’İN İŞTAHINI KABARTIYOR
İşgalci İsrail GolanTepeleri’ni neden bu kadar önemsiyor? Bu ilginin arkasında hangi sebepler yatıyor?
Golan’ın İsrail için bu denli önemli olmasının birkaç sebebi var. Öncelikle bölge, Suriye ve Lübnan topraklarının bir kısmının gözetim altında tutulmasını sağlayan stratejik bir konuma sahip. İkinci olarak oldukça zengin su kaynaklarını barındırıyor. 1968 yılında 120 sayılı askeri kanunun çıkarılmasından bu yana, bölgedeki yerel çiftçi nüfusun aleyhine olacak şekilde su kaynakları münhasıran İsrail için kullanıldı. Yine 1995 yılında dönemin İsrail başbakanı İzak Rabin de Suriye’yle yürütülecek olası barış müzakerelerinde kendileri için en büyük tehlikenin GolanTepeleri’nin su kaynaklarını kaybetme olasılığı olduğunu söylemişti. Bu su kaynaklarına ilave olarak, bölge genelinde yeni petrol ve doğalgaz kaynakları keşfedilirken, GolanTepeleri’nin de bu türden doğal kaynakları bolca barındırdığı düşünülüyor. Bu doğrultuda son beş yıldır İsrail tarafından sondaj çalışmaları yapılıyor.
TRUMP’IN GOLAN DESTEĞİ SEÇİMLERDENETANYAHU’NUN ELİNİ GÜÇLENDİRECEK
BinyaminNetanyahu ABD’ye resmi bir ziyaret gerçekleştiriyor. Öte yandan 9 Nisan’da, İsrail’de Netanyahu için oldukça zor geçeceğe benzeyen genel seçimler gerçekleşecek. Trump’ın zamanlama açısından manidar karşılanan bu kararı, bu iki gelişme doğrultusunda nasıl değerlendirebilir?
Nisan ayındaki seçim öncesinde oldukça zor durumda olan BenyaminNetanyahu, Trump’tanGolan Tepeleri üzerindeki İsrail hakimiyetini tanıma sözü alarak hem rejimi için hem de kendisi için bir kazanım sağlamış gibi görünüyor. Hiç kuşku yok ki bu adım Netanyahu’nın seçimde alacağı oyları arttıracaktır. Diğer taraftan bir dizi nedenden ötürü sıkışmışlık içinde olan Trump da tıpkı Kudüs kararında olduğu gibi bu kararla da ABD içindeki İsrail lobilerinin desteğini alarak bir süreliğine daha kendi konumunu sağlamlaştırmayı öngörmüştür.
KARAR ULUSLARARASI TOPLUMDAN KABUL GÖRMEYECEK
Birleşmiş Milletler başta olmak üzere bir çok ülkeden ABD’ye tepkiler geldi. ABD’nin Golan kararı uluslarası bir krize yol açar mı?
ABD’nin Golan’ı İsrail’in toprağı olarak tanıma kararı tıpkı Kudüs kararı gibi uluslararası toplumdan kabul görmeyecektir. Birleşmiş Milletler, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Avrupa Birliği gibi ulus-üstü örgütlenmelerin yanı sıra pek çok tekil devlet de bu girişimi tepkiyle karşıladı. Trump yönetiminin ısrarcı olması halinde bu girişimin bir krize dönüşmesi de ihtimal dahilindedir. Hatta bunun Kudüs kararından daha büyük bir kriz oluşturması da mümkündür. Zira söz konusu olan, Birleşmiş Milletler üyesi bir egemen devletin topraklarının ilhak ve istismarıdır.
YENİ BİR BÖLGESEL ÇATIŞMA PATLAK VEREBİLİR
Trump’ın bu kararı, Suriye İç Savaşı’nın ve bölgedeki diğer çatışmaların gidişatını nasıl etkiler. Sizin bu konuda fikriniz nedir?
“İran destekli” olarak tanımlanan çeşitli yarı-resmi askeri yapıların GolanTepeleri’ni İsrail işgalinden kurtarmak için özel hazırlıklar içinde olduğu biliniyor. İlhakın resmen tanınması girişimi, bu unsurlar ve İsrail arasında açık bir çatışmayı kaçınılmaz kılabilir. Böyle bir durumda ABD de Suriye’deki askeri güçlerini GolanTepeleri’ne kaydırabilir veya yeni güçler gönderebilir. Bir başka deyişle, yeni bir bölgesel çatışmanın/savaşın patlak vermesi ihtimal dahilindedir. Kuşkusuz Avrupa Birliği gibi kurumların tepkileri de, bir yanıyla, bu ihtimalin öngörülebilir olmasıyla da bağlantılıdır.
